Co roku wkładamy do koszyczka wielkanocnego kilka tradycyjnych produktów. W zależności od regionu Polski w święconce znajdziemy: chleb, chrzan, babkę wielkanocną, wędlinę, ser, sól i pieprz, baranka z masła lub cukru oraz jaja. Jednak to właśnie jajkom poświęcamy najwięcej uwagi. Robimy piękne pisanki, staramy się, by jajka były kolorowe i ozdobione. Ale czy wiesz, co symbolizuje jajko wielkanocne? W tym artykule dowiesz się, skąd się wzięło jajko w święconce i jakie jest jego znaczenie!
Dlaczego jajko?
Jajko w znaczeniu symbolicznym pojawia się już w najstarszych tradycjach i wierzeniach. Niezależnie od regionu i okresu historycznego niemalże zawsze symbolizuje nowe życie i nowy początek. Wiele ludów pierwotnych wierzyło, że wszechświat jest olbrzymim jajem uformowanym przez Boga. Z kolei na terenach śródziemnomorskich jajo oznaczało nieboskłon. Z tegoż jaja powstała Ziemia, a ze skorupy – Niebo. W mitologii greckiej to właśnie z jaja wykluli się Dioskurowie, Klitajmestra i Helena Trojańska. Jaja umieszczano także w grobowcach rzymskich oraz egipskich jako znak nadziei na powrót do życia.
Według wierzeń nadzieja na odradzanie się życia zamknięta była w owalnym kształcie. Jajo pojawiało się jako symbol narodzin, powrotu wiosny, powrotu do domu. Używano go także jako amulet przeciw czarom i złym mocom. Pięknie ozdobione jajka stanowiły talizman chroniący przed złem i oznaka płodności i urodzaju w nadchodzących zbiorach. Właśnie tak narodził się zwyczaj robienia pisanek.
Jajko wielkanocne – co symbolizuje dzisiaj?
W procesie chrystianizacji jajko zostało włączone do elementów symboliki wielkanocnej. Dawniej w Niedzielę Wielkanocną składano przy grobach pisanki, radując się w ten sposób ze zmartwychwstania Jezusa. Jednak zarówno kiedyś, jak i dziś jajko wielkanocne symbolizuje przezwyciężenie śmierci i nowe życie. Często porównane jest do przebijania skorupki. Tak jak mały kurczaczek wykluwa się pokonując twardą skorupę, tak Jezus zwycięża śmierć zmartwychwstając. Oprócz nadziei, warto wspomnieć także o cierpliwości, którą trzeba się wykazać, aby ujrzeć pisklę ukryte wewnątrz jaja.
Dziś jajo towarzyszy nam także podczas śniadania wielkanocnego. W wielu domach następuje wtedy dzielenie się poświęconym jajkiem, które podobnie jak opłatek w Wigilię, jest wyrazem przyjaźni i życzenia pomnażania sił witalnych.
A jak ozdobić jajko wielkanocne?
Dziś nadal popularna jest także tradycja robienia pisanek. Z jajek powstają niekiedy prawdziwe dzieła sztuki. Metod jest naprawdę mnóstwo, a co ciekawe, ozdobione jajka mogą mieć różne nazwy w zależności od techniki zdobienia. Są to:
– Drapanki – jaja, które jak sama nazwa mówi, powstają poprzez wydrapywanie ostrym narzędziem uprzednio barwionej skorupki jajka.
– Oklejanki – jaja ozdobione muliną, włóczką, bibułą lub naturalnymi elementami – płatkami kwiatów czy sitowiem.
– Nalepianki – ozdoby powstałe przez naklejanie na skorupkę kawałków papieru w różnych kolorach.
– Kraszanki – jaja barwione naturalnymi składnikami. Zastosowanie różnych barwników pozwala uzyskać naprawdę piękne i głębokie kolory! Brązowy – łupiny cebuli, różowy – sok z buraka, niebieski – płatki bławatka lub wywar z czerwonej kapusty, żółty – kurkuma, czarny – wywar z orzechów włoskich lub kory dębu.
– Ażurki – pisanki z wydmuszek jaj kurzych, gęsich, kaczych i strusich. Wykonuje się je wywiercając wiele malutkich otworów za pomocą malutkiego wiertła, a następnie malując farbą, najczęściej akrylową.
– Pisanki – choć tego określenia używa się generalnie do opisywania zdobionych jaj, to „prawdziwe” pisanki powstają przy użyciu jednej konkretnej metody. Najpierw rysuje się (dawniej: pisze, stąd nazwa) gorącym woskiem po skorupce, a następnie zanurza się jajko w barwniku.
Święta Wielkanocne tuż tuż, a zatem warto zadbać o to, by w naszych święconkach znalazły się piękne pisanki, lecz co ważniejsze – abyśmy wiedziały, co symbolizują. Dzieci uwielbiają robienie pisanek, wykorzystaj więc tę zabawę do opowiedzenia im co nieco o staropolskich tradycjach wielkanocnych!
Czytaj więcej: