To, że diabeł tkwi w szczegółach i nawet najmniejsze elementy ubioru mają ogromny wpływ na efekt końcowy, już wiemy. Ale o tak małym elemencie jeszcze nie pisaliśmy… Guzik, bo to on jest bohaterem dzisiejszego artykułu, może przybierać niezliczoną liczbę form, będąc dzięki temu prawdziwym koniem trojańskim. Jakie są ich rodzaje, skąd się wzięły i dlaczego mają taką niezwykłą moc sprawczą? Zapraszamy do lektury!
Guzik – początki
Trudno powiedzieć jednoznacznie, kiedy na świecie pojawiły się pierwsze guziki, ale było to bardzo dawno temu, nawet kilka tysięcy lat przed naszą erą. Co jednak ciekawe, badacze utrzymują, że ich pierwotna funkcja była dekoracyjna, nie zaś praktyczna jak to jest z wieloma detalami. O skórzanym pasku pisaliśmy tutaj: Skórzany pasek w sukience.
Pierwsze guziki wykonywane były z muszelek i funkcjonowały jako biżuteria. Na tamtym etapie nie robiono jeszcze w ubraniach dziurek na guziki, a do podtrzymywania materiału służyły wstążki, paski, haftki, spinki i fibule, czyli ozdobne zapinki z brązu. Oczywiście guziki były symbolem luksusu – najzamożniejsi obywatele mogli pozwolić sobie na bogato zdobione guziki z kości słoniowej, złota i srebra. Biedniejsi zamawiali guziki miedziane, drewniane lub szklane.
Guzik już nie ozdobny
Jako prawdopodobny moment wzrostu funkcjonalności guzika wskazuje się XII wiek. To wówczas zaczęto wykorzystywać go do zapinania ubrań, dzięki czemu stroje mogły być bardziej dopasowane do ciała. Jednak dla wielu nadal stanowiły detal dekoracyjny. I to jaki! W wyższych sferach liczba guzików stanowiła o statusie społecznym – im więcej, tym lepiej.
Jeszcze przed pojawieniem się pierwszych dziurek na guzik, używano pętelek. To one jako pierwsze pozwalały sprostać modzie na obcisłe ubrania. Były wręcz niezbędne wówczas, gdy rękawy średniowiecznych kaftanów stawały się tak wąskie, że nie sposób było założyć ubrania bez rozpinania, a następnie zapinania.
Guziki dostępne dla wszystkich
Wraz z rewolucją przemysłową, przyszła również masowa produkcja guzików. Wreszcie stały się dostępne nie tylko dla najzamożniejszych, ale również dla „zwykłych” obywateli.
Rodzaje guzików
Podstawowe i najważniejsze rozróżnienie guzików zarówno dawniej jak i dziś zakłada istnienie dwóch rodzajów:
- Guziki z otworami
- Guziki na stopce
Oczywiście w ramach obu grup można dzielić guziki dalej: pod względem liczby otworów, liczby stopek, materiału wykonania, zastosowania, rozmiaru i wielu innych kryteriów.
Guziki ważne i poważne
XVI i XVII wieki to czas wzrostu popularności guzików. Polscy szlachcice posiadali komplety kilkuset cennych guzików, które były przeszywane pomiędzy ubraniami letnimi oraz zimowymi. Niemalże na całym świecie znajdowali się rzemieślnicy-artyści, którzy wyrabiali guziki z drogocennych materiałów (złota, srebra, polerowanej stali) lub tworzyli z nich małe dzieła sztuki, umieszczając na nich piękne widoki lub wizerunki znanych osób.
Ważnym momentem w historii guzika było jego pojawienie się na mundurach wojskowych. Europejskie armie chciały nie tylko ujednolicić wygląd swoich żołnierzy, ale również zadbać o to, by jasne było, do jakiej jednostki należą oraz jaki mają stopień wojskowy. Umieszczano więc na guzikach specjalne symbole oraz rozróżniano je według kryterium użytego materiału i wykończenia.
Guziki dziś
Dziś guziki nadal stanowią ważny element odzieży. Są cenione zarówno za dyskretną praktyczność (nie hałasują przy zapinaniu jak rzeczy czy napy), jak i za elegancję, która dopina całą stylizację. Z czego wykonywane są współczesne guziki? Oczywiście jest cała gama guzików plastikowych, jednak nie są one ani ekologiczne ani szczególnie trwałe. Wielbiciele naturalnych materiałów sięgają po guziki z: orzecha corozo, z bawolego rogu (szczególnie sprawdzają się w męskich garniturach), kokosa, drewna czy masy perłowej. Na uwagę zasługują także masywne guziki metalowe oraz romantyczne guziki oblekane tkaniną. Każdy z nich jest wyjątkowy i sprawdzi się do innego rodzaju ubrania.
Ważne: aby guzik był bezpieczny dla zdrowia, nie może zawierać niklu!
Rozmiary guzików
Guziki, rzecz jasna, mają swoje rozmiary. Podaje się je w liniach, oznaczonych symbolem litery L, który pochodzi od francuskiego słowa ligne, czyli linia. Ów system był w użyciu we Francji jeszcze zanim oficjalnie przyjęto system metryczny. Co ciekawe, jako piersi używali go zegarmistrze. Stał się jednak powszechnie używany w świecie guzików i został z nami do dziś – wszyscy producenci podają rozmiary guzików właśnie w liniach.
Ale ile to jest jedna linia? Dokładnie… 0,635 mm. Niełatwo zapamiętać dokładny przelicznik; znacznie lepiej przyjąć najpowszechniej używany guzik i do niego się odnosić – standardowy rozmiar guzika używanego w koszulach to 18L (czyli niecałe 12 mm). Na froncie eleganckiego płaszcza znajdziemy zazwyczaj większe guziki, od rozmiaru 40L wzwyż.
Kiedy guzik nie jest idealny…
Ogromną zaletą tego detalu jest łatwość wymiany. Jeśli kupujemy ubranie, które bardzo nam się podoba, ale przyszyte do niego guziki nie zachwycają, można łatwo je wymienić. Najczęściej pozbywamy się słabo wykonanych lub nieeleganckich guzików na rzecz tych porządnych, klasycznych. Można je dostać w dobrych pasmanteriach, które sprowadzają towar najwyższej jakości z hurtowni.
Może to być również droga do zmiany starego ubrania w coś zupełnie nowego. Tak jak w starych meblach wymiana tapicerki daje niesamowity efekt, tak i w przypadku ubrań warto zdecydować się na wymianę wszystkich guzików.
Czy wiesz, że…
Kolekcjonowanie guzików to filobutonistyka?
O tym, że kolekcjonerstwo jest świetną pasją dla Twojego dziecka, pisaliśmy tutaj: Kolekcjonerstwo – doskonałe hobby dla dziecka!
Muzeum Guzików w Łowiczu
Wielbiciele tego uroczego detalu z pewnością odnajdą się w niezwykłym muzeum, które skupia w swoich zbiorach ponad 3000 eksponatów. Są to zarówno guziki unikalne ze względu na swój wiek, jak również guziki należące do wybitnych postaci świata kultury, polityki, nauki czy sportu. W Muzeum znajdują się między innymi guzik z koszuli należącej do Stanisława Witkiewicza czy guzik Heleny Modrzejewskiej, odnaleziony niegdyś przypadkiem w garażu.
Mamy nadzieję, że po lekturze tego artykułu będziesz jeszcze większą wagę przykładać do roli guzika na ubraniu. Jest to detal niemalże nie do przecenienia, który mimo rosnącej konkurencji w postaci zamków błyskawicznych, zapinek, nap czy magnesów, nadal wiedzie prym w konfekcji!